Detaylı Bordro Hesaplama Aracı
Bordro Nedir?
İşveren tarafından çalışana yapılan ödemeler ve bu ödemelerdeki yasal kesintilerin yer aldığı resmî belgedir. Genelde ücret bordrosu olarak bilinir. Bordro, ücretin yasal ve resmi olarak belgelenmesini sağlar ve işverenin yaptığı tüm yasal kesintileri de gösterir. İşverenin yükümlülüklerini de gösteren bordro çalışanın kendi haklarını ispatlaması anlamına gelir. Banka işlemleri başta olmak üzere birçok alanda kullanılan ve geçerliliği olan bir belgedir.
İşçi ve İşveren Açısından Önemi
Bordonun hem işçi hem de işveren açısından oldukça önemlidir. İşçi açısından ücretin belgelenerek net ve brüt ücretin gösterilmesini sağlar ve eksik ödeme, mesainin verilmemesi gibi haksızlıkların tespitinde de kullanılır. İşçi davalarda bordrolarını delil olarak kullanabilir. SGK primlerinin doğruluğu ve kesintilerin takip edilebilmesi için de işçi için önemlidir. İşçinin banka işlemleri, kredi başvuruları gibi durumları için de bordro oldukça önemlidir.
İşveren açısından ise öncelikle yasal bir zorunluluktur. İşverenin bordro düzenlememesi yasalara aykırıdır ve yaptırımı vardır. İşveren işçiye ücret ödediğinin ispatı niteliğinde olduğu için ve vergi ve SGK yükümlülüklerinin de ispatı olduğu için önemlidir.
Bordroda Yer Alan Temel Unsurlar
Bordroda hem yasal olarak hem de işveren açısından bazı unsurların mutlaka yer alması gerekir. Bu unsurlar:
Bordro Nedir?
İşveren tarafından çalışana yapılan ödemeler ve bu ödemelerdeki yasal kesintilerin yer aldığı resmî belgedir. Genelde ücret bordrosu olarak bilinir. Bordro, ücretin yasal ve resmi olarak belgelenmesini sağlar ve işverenin yaptığı tüm yasal kesintileri de gösterir. İşverenin yükümlülüklerini de gösteren bordro çalışanın kendi haklarını ispatlaması anlamına gelir. Banka işlemleri başta olmak üzere birçok alanda kullanılan ve geçerliliği olan bir belgedir.
İşçi ve İşveren Açısından Önemi
Bordonun hem işçi hem de işveren açısından oldukça önemlidir. İşçi açısından ücretin belgelenerek net ve brüt ücretin gösterilmesini sağlar ve eksik ödeme, mesainin verilmemesi gibi haksızlıkların tespitinde de kullanılır. İşçi davalarda bordrolarını delil olarak kullanabilir. SGK primlerinin doğruluğu ve kesintilerin takip edilebilmesi için de işçi için önemlidir. İşçinin banka işlemleri, kredi başvuruları gibi durumları için de bordro oldukça önemlidir.
İşveren açısından ise öncelikle yasal bir zorunluluktur. İşverenin bordro düzenlememesi yasalara aykırıdır ve yaptırımı vardır. İşveren işçiye ücret ödediğinin ispatı niteliğinde olduğu için ve vergi ve SGK yükümlülüklerinin de ispatı olduğu için önemlidir.
Bordroda Yer Alan Temel Unsurlar
Bordroda hem yasal olarak hem de işveren açısından bazı unsurların mutlaka yer alması gerekir. Bu unsurlar:
Bürüt maaş
Net maaş
SGK primi ve işsizlik sigortası
Gelir vergisi kesintileri
Damga vergisi
Ek ödemeler
Bu bilgilerin bordroda yer alan temel unsurlar olması aynı zamanda yasal olarak da oldukça önemlidir.
Brüt Maaş
Çalışanın kesinti yapılmadan önceki maaşını ifade eden brüt maaş, hiçbir zaman ele geçen net maaş olamaz. Brüt maaş içerisinden yer alan başlıklar şunlardır:
Temel ücret
Fazla mesai
Sosyal yardımlar
Tatil ve izin ödemeleri
Prim, ikramiye, bonuslar
Yemek ve yol yardımları
Tamamen bunları içeren brüt maaş, net ele geçene kesintiler eklenerek hesaplama için önemlidir. İşverenin kendi maliyetini hesaplayabilmesi açısından da önemlidir.
Net Maaş
Çalışanın eline geçen toplam para onun net maaşıdır. Net maaşta brüt ücret üzerinden yapılan kesintiler sonrası hesaplama yapılır. Yani brüt maaştan SGK işçi primleri, vergiler, işsizlik sigortası primi ve diğer kesintiler çıkarıldıktan sonra net maaş elde edilir. Sabit kesinti oranları ve vergilere göre yapılan kesintilerle çalışanın eline geçen paradır.
SGK Primi ve İşsizlik Sigortası
SGK Primi ile işsizlik sigortası çalışanların işsiz kalmaları durumundaki güvencelerini sağlamak ve sosyal güvenliklerini sağlamak amacıyla devlete ödenen yasal kesintidir. Hem işçiden hem de işverenden pay alınır. SGK primi kapsamında emeklilik, sağlık hizmetleri, annelik ve malullük, iş kazaları gibi sosyal güvenlik haklarını sağlanır. İşçiden %14, işverenden yaklaşık %20,5 kesilir.
İşsizlik sigortası primi ise çalışan işten ayrıldığında işsizlik maaşı alabilmesi için yapılan kesintilerin ortak fona aktarıldığı fondur. Bu kesintiler de brüt maaş üzerinden yapılır.
Gelir Vergisi Kesintileri
Gelir vergisi kesintileri, brüt maaştan işsizlik sigortası ve SGK kesintilerinden sonra yapılan kesintidir. Her çalışan için zorunlu olan bir kesintidir. Gelir vergisi matrahı üzerinden hesaplaması yapılır ve vergilendirilmesi gelir vergisi dilimine göre kademeli olarak yapılır.
Damga Vergisi
Çalışanların brüt maaşından kesilen ve devlete ödenen bir vergi olan damga vergisi, maaş bordroları için zorunludur. Damga vergisi oranları maaş bordroları için binde 7,59 olarak belirlenmiştir ve sabittir. En önemli özelliklerinden biri de gelir vergisinden ayrı bir vergi olmasıdır.
Ek Ödemeler
Çalışanın temel maaşının üzerine verilen ek hak edişlerdir. Bunların da işveren tarafından bordroda gösterilmesi ve istisnai durumlar dışında vergilerinin ödenmesi gerekir. Brüt ücret içerisinde vergilendirmesi yapılır. Bunlar fazla mesai ödemeleri, prim, bonus ve ikramiyeler olabilir. Aynı zamanda yol yardımı ve yemek yardımı nakit olarak veriliyorsa bunların da bordroda yer alması gerekir.
Brütten Nete Bordro Hesaplama
Brütten nete bordro hesaplamada dört temel kesintinin eklemesi gerekir:
İşsizlik sigortası primi %1
SGK işçi primi
Gelir vergisi dilimine göre
Damga vergisi binde 7,59
Bunlara göre örnek hesaplama:
Brüt maaşı 20.000 TL olan bir işçinin net maaşı:
SGK kesintisi: 2.800 TL
İşsizlik primi: 200 TL
Gelir vergisi kesintisi: 2.550 TL
Damga vergisi: 151,8 TL
Net maaş = 20.000 TL – (2.800 + 200 + 2.550 + 151,80) = 14.298 TL olarak yapılır.
Netten Brüte Bordro Hesaplama
Netten brüte bordro hesaplama, brütten nete bordro hesaplamaya göre daha zor bir hesaplamadır. Gelir vergisi dilimi özellikle en çok karıştırılan aşamadır. Aylık hesapta genelde %15 dilimlik vergi hesaplaması kullanılır. Formül şu şekildedir:
Gelir vergisi matrahı: brüt x 0.85
Gelir vergisi: (brüt x 0.85) x vergi oranı
Damga vergisi: brüt x 0.00759
Net maaş = brüt – (SGK + işsizlik + GV + DV) formülü ile bulunur.
Net maaş = 15.000 için brüt hesaplama örneği:
Brüt = 15.000 / 0.718665 = 20.880 TL’nin sağlaması:
SGK = 20.880 TL x 0.14 = 2.923 TL
İşsizlik = 20.880 TL. x 0.01 = 208 TL
Gelir vergisi matrahı (%15) = 20.880 – 3.131 = 17.749 TL
Gelir vergisi = 17.749 x 0.15 = 2.662 TL
Damga vergisi = 20.880 x 0.00759 = 158
Net maaş = 20.880 – (2.923 + 208 + 2.662 + 158) = 15.029 TL olarak hesaplanır.
Bordroda Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
Bordro hem yasal boyutu hem de işçinin hakları açısından dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. Bunlar en genel hatlarıyla:
Brüt maaş
Net maaş
SGK primi ve işsizlik sigortası
Gelir vergisi kesintileri
Damga vergisi
Ek ödemeler
Bu bilgilerin bordroda yer alan temel unsurlar olması aynı zamanda yasal olarak da oldukça önemlidir.
Brüt Maaş
Çalışanın kesinti yapılmadan önceki maaşını ifade eden brüt maaş, hiçbir zaman ele geçen net maaş olamaz. Brüt maaş içerisinden yer alan başlıklar şunlardır:
Temel ücret
Fazla mesai
Sosyal yardımlar
Tatil ve izin ödemeleri
Prim, ikramiye, bonuslar
Yemek ve yol yardımları
Tamamen bunları içeren brüt maaş, net ele geçene kesintiler eklenerek hesaplama için önemlidir. İşverenin kendi maliyetini hesaplayabilmesi açısından da önemlidir.
Net Maaş
Çalışanın eline geçen toplam para onun net maaşıdır. Net maaşta brüt ücret üzerinden yapılan kesintiler sonrası hesaplama yapılır. Yani brüt maaştan SGK işçi primleri, vergiler, işsizlik sigortası primi ve diğer kesintiler çıkarıldıktan sonra net maaş elde edilir. Sabit kesinti oranları ve vergilere göre yapılan kesintilerle çalışanın eline geçen paradır.
SGK Primi ve İşsizlik Sigortası
SGK Primi ile işsizlik sigortası çalışanların işsiz kalmaları durumundaki güvencelerini sağlamak ve sosyal güvenliklerini sağlamak amacıyla devlete ödenen yasal kesintidir. Hem işçiden hem de işverenden pay alınır. SGK primi kapsamında emeklilik, sağlık hizmetleri, annelik ve malullük, iş kazaları gibi sosyal güvenlik haklarını sağlanır. İşçiden %14, işverenden yaklaşık %20,5 kesilir.
İşsizlik sigortası primi ise çalışan işten ayrıldığında işsizlik maaşı alabilmesi için yapılan kesintilerin ortak fona aktarıldığı fondur. Bu kesintiler de brüt maaş üzerinden yapılır.
Gelir Vergisi Kesintileri
Gelir vergisi kesintileri, brüt maaştan işsizlik sigortası ve SGK kesintilerinden sonra yapılan kesintidir. Her çalışan için zorunlu olan bir kesintidir. Gelir vergisi matrahı üzerinden hesaplaması yapılır ve vergilendirilmesi gelir vergisi dilimine göre kademeli olarak yapılır.
Damga Vergisi
Çalışanların brüt maaşından kesilen ve devlete ödenen bir vergi olan damga vergisi, maaş bordroları için zorunludur. Damga vergisi oranları maaş bordroları için binde 7,59 olarak belirlenmiştir ve sabittir. En önemli özelliklerinden biri de gelir vergisinden ayrı bir vergi olmasıdır.
Ek Ödemeler
Çalışanın temel maaşının üzerine verilen ek hak edişlerdir. Bunların da işveren tarafından bordroda gösterilmesi ve istisnai durumlar dışında vergilerinin ödenmesi gerekir. Brüt ücret içerisinde vergilendirmesi yapılır. Bunlar fazla mesai ödemeleri, prim, bonus ve ikramiyeler olabilir. Aynı zamanda yol yardımı ve yemek yardımı nakit olarak veriliyorsa bunların da bordroda yer alması gerekir.
Brütten Nete Bordro Hesaplama
Brütten nete bordro hesaplamada dört temel kesintinin eklemesi gerekir:
İşsizlik sigortası primi %1
SGK işçi primi
Gelir vergisi dilimine göre
Damga vergisi binde 7,59
Bunlara göre örnek hesaplama:
Brüt maaşı 20.000 TL olan bir işçinin net maaşı:
SGK kesintisi: 2.800 TL
İşsizlik primi: 200 TL
Gelir vergisi kesintisi: 2.550 TL
Damga vergisi: 151,8 TL
Net maaş = 20.000 TL – (2.800 + 200 + 2.550 + 151,80) = 14.298 TL olarak yapılır.
Netten Brüte Bordro Hesaplama
Netten brüte bordro hesaplama, brütten nete bordro hesaplamaya göre daha zor bir hesaplamadır. Gelir vergisi dilimi özellikle en çok karıştırılan aşamadır. Aylık hesapta genelde %15 dilimlik vergi hesaplaması kullanılır. Formül şu şekildedir:
Gelir vergisi matrahı: brüt x 0.85
Gelir vergisi: (brüt x 0.85) x vergi oranı
Damga vergisi: brüt x 0.00759
Net maaş = brüt – (SGK + işsizlik + GV + DV) formülü ile bulunur.
Net maaş = 15.000 için brüt hesaplama örneği:
Brüt = 15.000 / 0.718665 = 20.880 TL’nin sağlaması:
SGK = 20.880 TL x 0.14 = 2.923 TL
İşsizlik = 20.880 TL. x 0.01 = 208 TL
Gelir vergisi matrahı (%15) = 20.880 – 3.131 = 17.749 TL
Gelir vergisi = 17.749 x 0.15 = 2.662 TL
Damga vergisi = 20.880 x 0.00759 = 158
Net maaş = 20.880 – (2.923 + 208 + 2.662 + 158) = 15.029 TL olarak hesaplanır.
Bordroda Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
Bordro hem yasal boyutu hem de işçinin hakları açısından dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. Bunlar en genel hatlarıyla:
Eksik günler ve kesintiler
Fazla mesaiye yer verilmesi
Yan hakların bordroda yer alması
Bu noktalar işveren için de işçi için de oldukça önemlidir.
Fazla Mesai Ücretlerinin Eklenmesi
Çalışanın o ay yaptığı ek mesai ücretinin aylık net maaşının üzerine eklenmesi anlamına gelen fazla mesai ücretinin eklenmesi, oldukça önemlidir. Fazla mesai, brüt ücrete dahil edilerek daha sonra kesintiler uygulanır.
Eksik Gün ve Kesintilerin Gösterilmesi
Çalışan ay boyu tam çalışmadıysa, izin ve rapor kullanımları varsa bu çalışmadığı günler ücretten yapılan kesintiler anlamına gelir ve bordroda işlenir. Bu SGK bildirimi için zorunlu olduğu gibi ücret hesaplaması açısından da zorunludur.
Yan Hakların Bordroya Yansıtılması
Yan haklar, primler, ikramiyeler, fazla mesai ve sosyal yardımlar olarak gruplanabilir. Bunların tamamının bordroda gösterilmesi önemlidir. Çalışanın net maaşının üzerine aldığı ek ücretler olduğu içi istisna durumlar dışında vergi kesintileri de yapılır.
Bordroda net maaş mı, brüt maaş mı esas alınır?
Bordroda brüt maaş esas alınır. Net maaş, bordroda da yer verilen yasal kesintilerin düşülmesi ile hesaplama yapılır.
Bordroda fazla mesai nasıl hesaplanır?
Fazla mesai ücreti, saatlik brüt ücretin %50 fazlası ile hesaplanır. Kaç saat mesai yapıldıysa onunla çarpılarak maaşa eklenir.
Yemek ve yol yardımı bordroya dahil edilir mi?
Yemek ve yol yardımları eğer para olarak veriliyorsa bordroya dahildir. Ancak kart, servis, kupon ya da çeklerle yapılıyorsa bordoya dahil edilmez.
Bordroda vergi dilimi değişirse maaş düşer mi?
Vergi dilimi artışı ile net maaş azalabilir. Çünkü artan oranlı gelir vergisi sistemi vardır.
Bordro hatalı düzenlenirse çalışan ne yapmalı?
Bordonun hatalı olması durumunda çalışan öncelikle insan kaynaklarına ya da muhasebeye itiraz edebilir. Ardından bordrodaki hatayı belirterek düzenleme talep edebilir. Sorun çözülmez ve hala devam ederse dava açabilir ya da şikayette bulunabilir.
Yan hakların bordroda yer alması
Eksik günler ve kesintiler
Fazla mesaiye yer verilmesi
Bu noktalar işveren için de işçi için de oldukça önemlidir.
Fazla Mesai Ücretlerinin Eklenmesi
Çalışanın o ay yaptığı ek mesai ücretinin aylık net maaşının üzerine eklenmesi anlamına gelen fazla mesai ücretinin eklenmesi, oldukça önemlidir. Fazla mesai, brüt ücrete dahil edilerek daha sonra kesintiler uygulanır.
Eksik Gün ve Kesintilerin Gösterilmesi
Çalışan ay boyu tam çalışmadıysa, izin ve rapor kullanımları varsa bu çalışmadığı günler ücretten yapılan kesintiler anlamına gelir ve bordroda işlenir. Bu SGK bildirimi için zorunlu olduğu gibi ücret hesaplaması açısından da zorunludur.
Yan Hakların Bordroya Yansıtılması
Yan haklar, primler, ikramiyeler, fazla mesai ve sosyal yardımlar olarak gruplanabilir. Bunların tamamının bordroda gösterilmesi önemlidir. Çalışanın net maaşının üzerine aldığı ek ücretler olduğu içi istisna durumlar dışında vergi kesintileri de yapılır.
Bordroda net maaş mı, brüt maaş mı esas alınır?
Bordroda brüt maaş esas alınır. Net maaş, bordroda da yer verilen yasal kesintilerin düşülmesi ile hesaplama yapılır.
Bordroda fazla mesai nasıl hesaplanır?
Fazla mesai ücreti, saatlik brüt ücretin %50 fazlası ile hesaplanır. Kaç saat mesai yapıldıysa onunla çarpılarak maaşa eklenir.
Yemek ve yol yardımı bordroya dahil edilir mi?
Yemek ve yol yardımları eğer para olarak veriliyorsa bordroya dahildir. Ancak kart, servis, kupon ya da çeklerle yapılıyorsa bordoya dahil edilmez.
Bordroda vergi dilimi değişirse maaş düşer mi?
Vergi dilimi artışı ile net maaş azalabilir. Çünkü artan oranlı gelir vergisi sistemi vardır.
Bordro hatalı düzenlenirse çalışan ne yapmalı?
Bordonun hatalı olması durumunda çalışan öncelikle insan kaynaklarına ya da muhasebeye itiraz edebilir. Ardından bordrodaki hatayı belirterek düzenleme talep edebilir. Sorun çözülmez ve hala devam ederse dava açabilir ya da şikayette bulunabilir.